Trẻ không tự kỷ, không tăng động, nhưng có những cơn bùng nổ

[Khoaiyeu]

Chào chị Tường Anh, anh Phi, chị Xuyến và các anh chị Con Của Mẹ, lâu lắm rồi MH lại trở lại làm phiền các anh các chị đây
Dạo này Khoai đã khá nhiều, đi học bình thường, MH bận chăm sóc diễn đàn của các cha mẹ ở Hà Nội nên cũng ít có thời gian hỏi thăm các anh chị bên này, xin các anh chị đừng trách, hihi, vẫn tiếp tục là người của làng TK mà!
Chả là hôm nay có gặp một trường hợp hơi lạ, nên muốn hỏi ý kiến các anh chị.
Bé gái Bi là con của bạn MH, đã 9 tuổi, đi học bình thường, không có biểu hiện tự kỷ, gần đây bạn tâm sự MH mới biết cháu có bất thường từ nhỏ. Đó là các cơn bùng nổ dữ dội, không rõ lắm về nguyên nhân, cũng không xảy ra thường xuyên lắm, nhưng có vẻ cứ có tác động gì đó từ ngoại cảnh là cháu bị. Ví dụ, bị ai mắng, bị nhìn thấy điều gì khác lạ (nói ra cũng xấu hổ, có lần là bố mẹ lỡ để cháu nhìn thấy đang "abc"), cháu sẽ bùng nổ, gần như mất ý thức, đập phá, đánh, bố cháu tả là "đầu như bốc khói, mặt đỏ, không biết đau nữa". Đã từng khám rất nhiều nơi, bệnh án có chỗ ghi là "tăng động giảm chú ý", có chỗ là "động kinh thần kinh". Theo MH thấy thì cháu không thể nói là tăng động được, bình thường cháu rất ngoan, học được, không phá phách gì ở trường, những cơn bùng nổ chỉ trút lên bố mẹ thôi và chỉ xảy ra ở nhà là chính. Có một đặc điểm là cháu khá nguyên tắc, không chịu được sự thay đổi (nét này giống tự kỷ) nhưng nếu nói trước, giải thích cho cháu trước thì OK, và cháu cũng không có nhiều biểu hiện cứng nhắc như tự kỷ đâu. Cũng không thấy có nghi ngờ sang chấn tâm lý gì ở đây, vì gia đình cháu rất tốt, cháu là con thứ 2, được chăm sóc tốt, nhưng cũng không phải là nuông chiều thái quá. Bố mẹ phát hiện ra bất thường từ lúc nhỏ, nhưng không rõ là chính xác là cháu bị hội chứng gì.
Theo MH thì cơn bùng nổ của cháu giống với một vài bạn tự kỷ về độ dữ dội, bố cháu nói "cứ lúc nào nó lên cơn mình chỉ muốn tự tử", như vậy là mức độ nghiêm trọng vượt xa cơn hờn dỗi của trẻ thông thường. MH cũng mới chỉ biết khuyên bố mẹ cháu áp dụng vài chiêu xóa cơn bùng nổ bằng matxa, đánh lạc hướng... như một số cha mẹ trẻ tự kỷ thường làm thôi.

Các anh chị có nhận xét hay lời khuyên gì về trường hợp này không ạ? Phụ huynh cháu này lại không tích cực tự vào hỏi, dù MH đã khuyên nên hỏi trực tiếp thì hơn, chả hiểu là ngại gì Thôi vẫn mong các anh chị giải đáp giúp với ạ.

[phi]

Chào chị MH,

Mong bé Khoai tiến bộ đều đều, và cho mình gửi lời thăm các anh chị ở CLB nhé, anh V, chi Y...

Tình cờ mới đây mình có nói chuyện với 1 PH có con trai năm nay 12 tuổi. Cậu bé này có ngôn ngữ tốt và chửi thề ... rất đúng ngữ cảnh lúc bùng nổ. Cậu bình thường ngoan, nhưng có lúc sẽ bùng nổ dữ dội, nhào vào đánh người khác . Cậu ta sẽ đánh mọi người chứ không chỉ ba mẹ mình, có thể là cô giáo, người quen trong xóm. Lần mới đây nhất cậu ta lôi kéo trong cặp ra đâm 1 bạn cùng lớp vì bạn nhắc là cậu ta làm bài sai rồi.

Định rối loạn là chuyên môn của bác sĩ tâm thần nhi, cho nên các việc mình sắp nói tới chắc chị MH cũng hiểu chỉ là tám chuyện, không có ý nghĩa khoa học hay chuyên môn nhé. Theo những gì mình biết thì bé trai trên có các biểu hiện rất giống với 2 loại rối loạn tên là Rối loạn bùng nổ bất chợt và Rối loạn Cá tính chống đối xã hội (Intermittent Explosive Disorder và Antisocial Personality Disorder).

Cha mẹ nói em có đi chụp EEG và MRI nhưng kết quả bình thường, em cũng không có động kinh. Gia đình em cũng là một gia đình bình thường . Mẹ nói có 1 lần duy nhất lúc khoảng 6 tuổi bé thấy ba nhậu say về và đánh mẹ (đó là lần duy nhất theo như gia đình kể lại). Theo lời gia đình kể lại thì những lúc bùng nổ như vậy, em hầu như không thể kiểm soát hành động của mình, chỉ muốn làm người nào đó bị thương, hoặc đập phá đồ đạc rất dữ dội.

Cái mấu chốt cần biết là sau những lần bùng nổ như vậy thì em có cảm thấy hối hận không, điều này gia đình nói là có vẻ có, nhưng theo mình thì nhận đoán của gia đình có thể không chính xác, có thể vì tâm lý cha mẹ. Đây là mấu chốt vì theo DSM-IV thì trẻ có Antisocial Personality Disorder sẽ không cảm thấy hối hận sau khi bùng nổ. Xin lưu ý là không thể đơn giản hỏi "con có hối hận không" là có thể biết đươc. Chúng ta cần chuyên môn của các bác sĩ tâm thần nhi để định rối loạn chính xác. Họ cùng có thể coi để biết được em có ảo tưởng hay ảo giác không để định rối loạn khác cho chính xác.

Đó là nói theo DSM-IV, nói theo thần kinh não bộ thì chúng ta có vùng não phía trước được gọi nôm na là vùng não CEO, tức là vùng não dùng để quyết định đúng / sai, kiềm chế bản năng, đánh giá tình trạng, ngữ cảnh ... Vùng não này tiếp tục phát triển cho tới khi con người ta được 25 tuổi (vâng, đó là lý do tại sao phần lớn các tiểu bang ở Mỹ chỉ cho người trên 25 tuổi mướn xe hơi). Phụ nữ thì vùng não này cũng hoàn thiện sớm hơn đàn ông (vâng, đó là vì sao bằng tuổi nhau lúc dưới 25, phụ nữ thường chín chắn hơn, và các bạn gái khi còn ở học đường thường yêu các anh lớp trên chứ ít yêu bạn cùng lớp, mà mình là 1 nạn nhân của hiện tượng này)

Nếu có vđ nào đó ở vùng não này, nó sẽ gây cho trẻ không kiểm soát đươc hành động của mình, và cũng có thể làm cho trẻ dễ bị stress, dễ bị bùng nổ, tức là vừa khó phòng cháy mà lại vừa khó chữa cháy. Xin lưu ý là việc vùng não không hoàn thiện cho tới lúc 25 tuổi là chuyện bình thường, chính vì vậy mà chúng ta mới có thể học ngôn ngữ được (đó là lý do tại sao trẻ con học ngoại ngữ nhanh hơn người lớn).

Cũng có nhiều lý do khác làm cho 1 trẻ dễ bùng nổ . Ví dụ như nếu vận động tinh phát triển quá nhanh với NN diễn đạt, trẻ sẽ có khuynh hướng dùng cử chỉ để diễn tả thay cho lời nói, và khi gặp vđ không thể trình bày hiệu quả bằng tay chân, trẻ có khuynh hướng dễ bùng nổ hơn.

Việc bé thấy ba mẹ "abc" có ảnh hưởng gì không thì mình không biết rõ bé để bàn thêm, nhưng bên Tâm lý có người khi nghe chuyện này sẽ nghĩ tới Oedipus complex. Freud dùng hiện tượng Oedipus complex để diễn tả học thuyết của ông ta rằng chìm sâu trong tiềm thức của chúng ta, vđ tình dục ảnh hưởng tới suy nghĩ của chúng ta rất nhiều khi chúng ta còn bé. Freud tin rằng một số bé trai có khuynh hướng (sâu trong tiềm thức) muốn chiếm đoạt mẹ mình (một cách tình dục) lúc còn nhỏ và coi cha mình là kẻ thù, và ở bé gái thì ngược lại. Việc chứng kiến abc có tác động như thế nào lên Oedipus complex thì không tiện cho mình bàn thêm vì nó nhạy cảm quá ... MH có thể google chữ "Oedipus complex" để tìm hiểu thêm.

Khi chúng ta tám, chúng ta nói tới các trường hợp xấu nhất để tìm hiểu thêm, cho nên nhờ chị MH nhắc với PH trên là không có gì phải lo sợ cả. Một bài viết trên diễn đàn chỉ là một bài viết, nó không thể nào đánh giá đúng thay cho một buổi thẩm định được. Mình mong rằng các hiện tượng của bé quen với chị MH chỉ là tạm thời và sẽ tan biến trong tương lai.

Chúc gia đình chị MH và người bạn, cùng các anh chị bên CLB sức khỏe và an lành trong cuộc sống.

[Khoaiyeu]

Cám ơn anh Phi nhiều, anh giải đáp thật rõ ràng. Quả thật bố mẹ của bé cứ tin là cháu bị tăng động như bác sĩ ở VN nói. Giờ tôi cũng mới biết có chứng bùng nổ bất chợt và rối loạn chống đối xã hội. Mong là bé con bạn tôi chỉ là hiện tượng chưa hoàn thiện CEO thôi.
Cám ơn anh lần nữa nhé!